Regenten en de Waterlinie in het Rampjaar

In 1672 werd onze Republiek aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. Onder leiding van Lodewijk XIV en zijn maarschalken trok begin juni een legermacht van 120.000 man ons land binnen. Het Staatse leger werd gedwongen zich terug te trekken van de IJssellinie richting Holland. Steden en forten in de provincies Overijssel, Gelre en Utrecht vielen de Zonnekoning als rijpe appels in de schoot.

De aanval kwam niet onverwacht. In het eerste halfjaar van 1672 werden bijvoorbeeld al diverse plannen gemaakt om gebieden onder water te zetten ten einde de opmars van een invasieleger te stuiten . Verder werd in januari 1672 de jonge prins Willem III benoemd tot kapitein-generaal voor één veldtocht. Pas na de inval van de Fransen werd hij, onder grote druk van de bevolking, in juli 1672 tot stadhouder benoemd.

Aangezien Lodewijk verzuimde met zijn leger direct door te stoten naar Holland, het centrum van de macht in de Republiek, ontstond er voldoende tijd om een strook land van Amsterdam tot en met Heusden onder water te zetten.

Vijf jaar onderzoek zijn vervat in dit boek. In ‘’Regenten en de Waterlinie in het Rampjaar’  beschrijft Leen Ouweneel hoe de Waterlinie tot stand kwam en hoe de bestuurlijke elite in deze benarde omstandigheden optrad. Zij moesten daarbij vaak een beroep doen op het gezag van de prins en de  zogenaamde ‘sterke arm’ van het leger om weerstand met name bij de boerenbevolking het hoofd te kunnen bieden.

Leen Ouweneel (1942), financieel-administratief deskundige studeerde Cultuurwetenschappen (richting cultuurgeschiedenis) aan de Open Universiteit. Leen heeft diverse publicaties op zijn naam staan en is gedurende een lange periode eindredacteur van de Historische Encyclopedie Krimpenerwaard geweest.

Inhoudsopgave: ‘Regenten en de Waterlinie in het Rampjaar’

Voorwoord Mr. J.H. Oosters

Inleiding
Hoofdstuk 1 Beraadslagingen tussen Holland en Utrecht over een waterlinie tussen de Zuiderzee en de Rijn en Lek
Hoofdstuk 2 De planning van de Hollandse Waterlinie en de terugtrekking van het Staatse leger
Hoofdstuk 3 Muiden met Amsterdam en het acces met de Vecht
Hoofdstuk 4 Nieuwerbrug en het acces van de (Oude) Rijn
Hoofdstuk 5 Goejanverwellesluis en het acces van de Hollandsche IJssel
Hoofdstuk 6 Schoonhoven en het acces van de Lek
Hoofdstuk 7 Gorinchem en het acces van Merwede en Maas
Hoofdstuk 8 Het Zuiderfrontier
Hoofdstuk 9 Inundatiepoging door de Franse vijand
Hoofdstuk 10 De Prinsen- of Wierickerdijk doorgebroken
Hoofdstuk 11 De West-Vlisterdijk als achterkant van de waterlinie
Hoofdstuk 12 De gaten in de Lekdijk bij het Klaphek: een voor- of nadeel?
Hoofdstuk 13 IJsen en bijten
Hoofdstuk 14 Herstel van de dijken en droogmaking geïnundeerde gebied
Epiloog
Luchtfoto’s van belangrijke plaatsen in de Waterlinie, waaronder de hoofdposten (Acces)
Dankwoord
Noten en bronnen
Verantwoording van de afbeeldingen